Սա Կրթության նախարարության հերթական ձախողումն է, և կարծում եմ, որ գրականության ուսումնառության այս հայեցակարգը պետք է լիովին փոփոխվի. Հարություն Արզումանյան
Alternativ.am-ի տնօրեն, տնտեսագիտության թեկնածու Հարություն Արզումանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է․
Կրթության նախարարության հերթական ձախողումը. գրականության ուսումնառության հայեցակարգը մի շարք հարցեր է առաջացնում
Վերջին շրջանում ակտիվորեն քննարկվեց ԿԳՄՍ նախարարության կողմից ներկայացված հանրակրթության նոր չափորոշիչների ծրագիրը, մասնավորապես՝ «Գրականություն» առարկայի գծով: Օրերս փորձեցի մանրամասն ծանոթանալ ծրագրին, և ինձ համար բաց մնացին մի շարք հարցեր, որոնք հակիրճ կերպով փորձեմ այստեղ ներկայացնել.
1) Խիստ մտահոգություն է առաջացնում «Հայ գրականություն» առարկայի անվանումից «Հայ» բառը հանելը: Հիմնավորումը հետևյալն է՝ «հայ գրականությունը համաշխարհային գրականության մասն է, ինչո՞ւ պետք է այն առանձին ուսումնասիրվի»: Նշեմ, որ իմ դպրոցական տարիներին առարկան կոչվում էր «Հայ գրականություն», և դրանում ընդգրկված էին նաև ոչ մեծ թվով արտասահմանյան հեղինակներ, և ոչ ոք դրանից պրոբլեմ չէր սարքում: Բացի դրանից, նույն տրամաբանությամբ հայոց պատմությունն էլ համաշխարհային պատմության մի մասն է, այն էլ՝ շատ չնչին մասը, դե թող պատմությունն էլ դասավանդվի մեկ առարկայի շրջանակում:
2) Որքան էլ փորձագիտական խումբը չընդունի, բայց ակնհայտ է, որ ծրագրում փորձ է արված կրճատել դասական հեղինակների մասնաբաժինը (հատկապես հին և միջին դարերի) և ներառել ժամանակակից հայ գրողների գործեր: Չեմ սիրում մերկապարանոց հայտարարություններ անել՝ առանց նյութի բուն էությանը ծանոթ լինելու, դրա համար չշտապեցի բարձրագոչ հայտարարել, որ ժամանակակից ոչ մի հեղինակի ստեղծած գործ չի կարող փոխարինել, օրինակ Քուչակի կամ Ֆրիկի ստեղծագործություններին, փոխարենն ընթերցեցի ցանկում ընդգրկված ժամանակակից գրողներից մի քանի ստեղծագործություն, և ինձ համար պարզ դարձավ ամբողջ պատկերը: Ինձ իրավունք չեմ վերապահի նշել անուններ և ոչ մի քննադատական խոսք բուն ստեղծագործությունների և դրանց հեղինակների հասցեին, ուղղակի կասեմ, որ ինձ համար բացարձակ անհասկանալի է, թե ինչ կարող է քաղել աշակերտը այդ ստեղծագործություններից, ինչ քննարկում առհասարակ կարող է ծավալվել աշակերտների կամ աշակերտի և ուսուցչի միջև, և որն է այդ երկերի գեղարվեստական արժեքը:
Այո, տեղում դոփելը և նոր, ժամանակակից երևույթները չընդունելը խոսում է կարծրացած, հին մտածելակերպի մասին, սակայն երբ այդ նորն ու ժամանակակիցը լեզվով, բովանդակությամբ և գեղարվեստական արժեքով էականորեն զիջում է նրան, ինչը ընդունվել է տասնամյակներ շարունակ և ոչ ոքի մոտ հարցեր չի առաջացրել, ապա ուղղակի չի կարելի աշակերտին ստիպել դպրոցական ծրագրում ծանոթանալ այդ «գլուխգործոցներին»: Եթե ցանկանում եք, որ աշակերտները տեղյակ լինեն, որ գոյություն ունի հայ ժամանակակից գրականություն, խնդրեմ, տվե՛ք նրանց հեղինակների և ստեղծագործությունների ցանկերը, համապատասխան ցանկության առկայության դեպքում թող ծանոթանան, բայց մի՛ ստիպեք նրանց այդքան թանկագին ժամանակը վատնել էժանագին գրվածքների վրա, եթե նույն այդ ժամանակը կարելի է ծախսել Րաֆֆու ևս մեկ վեպ կամ Թումանյանի ևս մեկ պոեմ կարդալու վրա: Միևնույն ժամանակ, ցանկանում եմ շեշտել, որ ամենևին չեմ կարծում, որ նույն Քուչակը և Ֆրիկը պետք է հավերժ ներառվեն ուսումնական պլաններում, սակայն պետք է ուսուցանվեն գոնե այնքան ժամանակ, մինչև նրանց արժանի փոխարինողներ ի հայտ չեն եկել:
3) Մտահոգություն է առաջացնում նաև հեղինակների ուսումնասիրության հերթականությունը: Իմ դպրոցական տարիներին գրողներին անցնում էինք ըստ ժամանակագրության՝ քիչ թե շատ ծանոթանալով այս կամ այն ժամանակաշրջանի գրական ավանդույթներին, կապին պատմական իրադարձությունների հետ և այլն: Իսկ այժմ հեղինակների հաջորդականությունը ուղղակի մի շիլաշփոթի է նման, որը աշակերտներին է՛լ ավելի է խճճելու:
4) Անհասկանալի է արտասահմանյան հեղինակների՝ ծրագրում ներգրավման տրամաբանությունը: Ստեղծվում է այնպիսի տպավորություն, որ ծրագիրը կազմող խմբի անդամները որ հեղինակին որ սիրում են կամ ուղղակի ծանոթ են, որոշել են ընդգրկել դպրոցական ծրագրում: Ընդ որում, ստեղծագործություններից շատերը ուղղակի դպրոցական տարիքի աշակերտների համար չեն:
Մի խոսքով, ես համարում եմ սա Կրթության նախարարության հերթական ձախողումը և կարծում եմ, որ գրականության ուսումնառության այս հայեցակարգը պետք է լիովին փոփոխվի՝ հաշվի առնելով հանրության շրջանում առկա ակնհայտ դժգոհությունը: