Հայագիտությունն ու իշխանություն ներթափանցած ապազգային դրսևորումներն անհամատեղելի են. Գարեգին Պետրոսյան
«Այլընտրանք» ՀԿ համանախագահ, քաղաքագետ Գարեգին Պետրոսյանը իր ֆեյսբուքյան էջում գրում է.
ՀԱՅԱԳԻՏՈւԹՅՈՒՆՆ Ու ԻՇԽԱՆՈւԹՅՈւՆ ՆԵՐԹԱՓԱՆՑԱԾ ԱՊԱԶԳԱՅԻՆ ԴՐՍԵՎՈՐՈւՄՆԵՐՆ ԱՆՀԱՄԱՏԵՂԵԼԻ ԵՆ
Այսպես կոչված թավշյա հեղափոխությունը զգացմունքներ որսացող խոստումների ներքո մի շարք ապազգային երևույթների ընձեռեց ազատ և անկաշկանդ գործելու հնարավորություն: Ազգայինի նկատմամբ արշավը «Հնի ու նորի» կեղծ պայքարի ֆոնին ձեռք բերեց ինստիտուցիոնալ բնույթ, որը ցավոք սրտի շատերի համար այդպես էլ մնաց աննկատ: Կառավարության և համապատասխան գերատեսչություններ ներթափանցած կասկածելի ծագմամբ տարրերի կողմից հարձակման ենթարկվեց և փակվեց «Հայ Ասպետ» նախագիծը, որը դպրոցահասակ հայ երեխաների համար տարիներ շարունակ հարթակ էր հանդիսանում ինքնության խնդրի վերաբերյալ գիտելիքը դարձնել սեփական ինքնատիպության և հանրային ճանաչելիության միջոց: Կանխակալ կերպով դադարեցվեց «Նորավանք» կենտրոնի բյուջետային ֆինանսավորումը, ինչի արդյունքում մեր ժամանակների լավագույն մտածողներից մեկի՝ Գագիկ Աշոտի Հարությունյանի գլխավորած «Նորավանք» հիմնադրամը դադարեց գործել: Հիշեցնեմ, որ հիմնադրամը զբաղվում էր ոչ միայն ռազմավարական հետազոտությունների և նորարարական մշակումների իրականացմամբ, այլև ուներ ՀԱՅԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆ, որի խնդիրն էր ի թիվս այլ հարցերի ուսումնասիրել սփյուռքի հայ համայնքները և մշակել հայկական հանրության համախմբման մեթոդները: Այս համատեքստում հատուկ ուշադրություն էր հատկացվում հայության մտավոր, տեղեկատվական, կազմակերպչական, տնտեսական և այլ հնարավորությունների բացահայտմանը, գնահատմանը և դրանց կիրառման արդյունավետության բարձրացման ուղիների վերհանմանը: Իսկ սա անդրսահմանային հայ ազգի ներուժի մշտադիտարկման և արդյունավետ ուղղորդման տեսանկյունից առավել քան կարևոր էր: Արդյունքում, կարծում եմ, առավել պարզ է դառնում նաև թավշյա իշխանություն ներթափանցած ապազգային տարերի տրամադրությունների և Մշակույթի ու Սփյուռքի նախարարությունների անհրաժեշտության անհամատեղելիության հանգամանքը:
Կարծում եմ, չեք մոռացել նաև, Մայր Բուհի Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի նկատմամբ տարեսկզբից ծավալվող արշվը, երբ հայագիտության հարյուրավոր նվիրյալներ կանգնել էին իրենց գործունեությունը դադարեցնելու պարտադրանքի առաջ: Նրանք, ովքեր չգիտեն՝ ինչ էր իրենից ներկյացնում ԵՊՀ Հայագիտության հետազոտությունների ինստիտուտը, պարզապես հիշեցնեմ, որ ինստիտուտում գործում են հայագիտական կարևորագույն բնագավառներին վերաբերող ավելի քան մեկ տասնյակ բաժիններ ու լաբորատորիաներ՝ այդ թվում վիրտուալ հայագիտության և տեղեկատվության բաժին, հայագիտական մեծ գրադարան:
Կրթության ազգային ինստիտուտին առիթ ունեցել եմ անդրադառնալու, որը, նույնպես թավշյա իշխանությունների կողմից գրեթե աննկատ լուծարվեց: Կառույցը կենտրոններ ուներ ՀՀ մարզերում և Արցախում, որին պետք է վերապահված լիներ կրթության ռազմավարության մշակման, մասնագետների վերապատրաստման և որակի վերահսկողության առումով առանձնակի կարևոր գործառույթը:
Այս ամենի ֆոնին այլևս զարմանալու տեղիք չի տալիս Կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի հարցերի նախարարության ապազգային հերթական «Ճիչը»: Հիշեցնեմ, որ նախարարությունը մշկել է «Բարձրագույն կրթության եւ գիտության մասին» նոր օրինագիծ, որով բուհերում հայոց լեզու, հայ գրականություն եւ հայոց պատմություն առարկաների դասավանդումն այլեւս պարտադիր չի լինի: Նախագիծը որոշվել է առաջիկայում ներկայացնել հանրային քննարկման: Ի՞նչ է սա նշանակում: Եթե իրերն իրենց անուններով կոչենք, ստացվում է հետևյալը. Մենք՝ «սորոսի թոռնիկներս», չենք պարտադրում իմանալ հայերեն , վերպահումով ենք մոտենում հայի պատմութանն ու գրականությանը, չնք պարտադրում ճանաչել ձեր ինքնությունը, կասկածի ենք ենթարկում հայկականության անհրաժեշտությունն ընդհանրապես, խրախուսում ենք «առաջադեմ անդեմությունը»՝ մնացածը թողնելով ձեր «հայեցողությանը»: Մյուս կողմից էլ բոլոր բուհերի ղեկավար կազմերում յուրօրինակ ջանասիրությամբ առաջ են բրդում սեփական կադրերին, որպեսզի «հայեցողություն» ասվածը նույնպես լինի, այսպես ասած, կանխատեսելի:
Կա մի սահման, որից այն կողմ անթույլատրելի է անտարբեր մնալ ու չարձանագրել, որ հայագիտությունն ու ինքնության հիմնախնդիրն ընդհանրապես առավել քան երբևէ վտանգված են մեր երկրում: Անթույլատրելի է նաև, որպեզի պայքարը սահմանափակվի միայն երևույթի արձանագրմամբ: Անհրաժեշտ են կոնկրետ և կանոնակարգված գործողություններ՝ իշխանության կառուցակարգի մեջ ներթափանցած ապազգային տարրերին իրենց տերերի «գիրկն ուղարկելու» համար: