Հեղափոխությունը հանրության դժգոհ շերտերի մոտ միֆերի օգնությամբ հրաշքի սպասումներ արթնացնելու միջոց է. Գարեգին Պետրոսյան

Այլընտրանք ՀԿ համանախագահ, քաղաքագետ Գարեգին Պետրոսյանն իր ֆեսյբուքյան էջում գրել է.

ՀԵՂԱՓՈԽՈւԹՅՈւՆԸ ԵՎ ՆՐԱ ՇԱՀԱՌՈւՆԵՐԸ

Հեղափոխություններն ընդհանրապես քաղաքականության պատմության ամենակասկածելի իրադարձություններն են: Սկսած 1789 թ. Ֆրանսիական մեծ հեղափոխությունից բոլոր նմանատիպ իրադարձություններն առ այսօր իրականում չեն ունեցել սոցիալ-պատմական այն նախադրյալները, որոնց վրա շեշտադրում էր կատարում Մարքսը 19-րդ դարի կեսերին: Սոցիալական բևեռացումը, դասային կամ դասակարգային շահագործումն ու օտարումը երբեք հեղափոխության ՈւՂՂԱԿԻ դրդապատճառ չեն հանդիսացել:

Պատմությանը հայտնի չէ նման օրինակ: Այո՛, ճնշվածությունը ծնել է դիմադրություն, որը դրսևորվել է, դասային ընդհարումների, քաղաքացիական պատերազմների տեսքով, բայց ոչ քաղաքական հեղափոխությունների:
Հեղափոխությունները քաղաքական հնարքների արդյունք են, մանիպուլյատիվ գործողությունների ամբողջություն, որոնք պարզապես օգտագործելով սոցիումի ներսում առկա իրավա-քաղաքական և սոցիալ-տնտեսական վիճակը, դժգոհ հատվածին մղում են վերացական ձգտումների:

Եթե Հեգելի ձևակերպումը կիրառենք, ապա հեղափոխությունները տեղի են ունենում «В результате хитрого хода истории»: Այդ դեպքում ովքե՞ր են հեղափոխության շահառուները, հասարակության սոցիալապես մարգինալացված շերտե՞րը, ովքեր ազնիվ մղումներ ունեն ապրելու ապահով, բարեկեցիկ ու երջանիկ, թե՞ նրանք, ում քաղաքական ձգտումները նրբորեն քողարկված են ավելի լավ ապրելու հանրային պահանջի մեջ: Սա այն հարցերից է, որոնց պատասխանը քաղաքական միտքը դժվարանում է միարժեք տալ: Հետևաբար, ասել, որ Հայաստանում հասունացել էր հեղափոխությունը, նույնքան պայմանական (կասկածելի) է, որքան այն, երբ ասում են տեղի է ունեցել հեղափոխություն:

Ուսումնասիրելով Ֆրանսիական մեծ հեղափոխության սոցիոլոգիան` Ա. Դը Թոկվիլը դեռ 19-րդ դարասկզբին նշում էր, որ հեղափոխությունները, որպես կանոն, տեղի են ունենում ոչ թե այն պետություններում, որտեղ իրավիճակի շարունակական վատացման դինամիկա կա, որտեղ պետական ճնշումն ու ապօրինությունն ընդունել են ահռելի չափեր, այլ այն պետություններում որտեղ այդ ճնշումն աստիճանաբար թուլանում է, սկիզբ են առնում իրավիճակի հաղթահարմանն ուղղված բարեփոխումներ: Մեկ դար անց մոտավորապես նույն կարծիքն է հայտնում նաև մեկ այլ ականավոր ֆրանսիացի մտածող` Ռայմոն Արոնը: Այսինքն, հեղափոխությունը քաղաքական արձագանք է իրավիճակի նկատմամբ: Բայց ու՞մ կողմից և ի՞նչ նպատակով:

Պատմության փիլիսոփայությունը ըմբռնել հնարավոր է միայն պատմական ժամանակների անխզելիության մեջ: Հեղափոխությունն այդ կապի խզումն է: Հետևաբար վիճարկելի է նաև հեղափոխության իրական փրկօղակ լինելու հանգամանքը: Թերևս այն շանս է հասարակության իմպուլսիվությունը գեներացնելու և որոշակի քաղաքական ձգտումների ծառայեցնելու համար:

Ֆրանսիական լուսավորչական միտքը ժամանակին առաջ բերեց մի գաղափար`«Les modernes contre les anciens» (Նորերն ընդդեմ հների), որի էությունը կայանում էր պատմական ժամանակի կապը ջարդելու անհրաժեշտության մեջ: Այսինքն, նոր նոր է այնքանով, որքանով մերժում է հինը, նորը ոչնչացնում է հինը և կայանում նրա ավերակների վրա: Գաղափարը դրվեց քաղաքական հեղափոխությունների փիլիսոփայության հիմքում: Պատահական չէ, որ հեղափոխությունները սկսեցին արհամարել մնայունը: Նրանց համար կար միայն և բացառապես հին և նոր (սև և սպիտակ): Սա հեղափոխության քողարկված վտանգն է, այն չունի անցյալում ստեղծված դրականը գնահատելու պոտենցիալ, որովհետև անցյալն արդեն բացսական է, ենթակա ոչնչացման:

Հեղափոխությունը հանրային դժգոհության տարաբնույթ դրսևորումները քաղաքական նպատակահարմարության մեջ ամբողջացնելու հնարավորություն է, հանրության դժգոհ շերտերի մոտ միֆերի օգնությամբ հրաշքի սպասումներ արթնացնելու միջոց:
Ինչպես «դարաշրջանի մեծ հեղափոխականը» կասեր`«Когда все недовольны, нужно сделать так (հեղափոխություն), чтобы все были довольны»:
Այստեղ է, որ նորից կարևորություն է ստանում հասկանալ` ովքե՞ր են հեղափոխության շահառուները: